Miasto wygrało sprawę z Romami i Rzecznikiem Praw Obywatelskich

Limanowa. Sąd Rejonowy w Limanowej przyznał rację Miastu Limanowa w sprawie dotyczącej eksmisji Romów z ulicy Wąskiej. - Nie ma podstaw do przyjęcia, że powodowie złożyli oświadczenia pod wpływem błędu czy groźby. Żadna z tych okoliczności nie znalazła potwierdzenia - stwierdził sąd.

Sąd Rejonowy w Limanowej wydał dziś wyrok z pozwu Rzecznika Praw Obywatelskich, który wnosił o uchylenie tytułów uprawniających do eksmisji Romów z budynku, który obecnie zajmują w tym mieście. RPO od 2015 r. prowadzi postępowanie w sprawie projektu władz Limanowej, którego celem miała być poprawa warunków życia kilku rodzin romskich, mieszkających w budynku będącym własnością miasta. Dzięki dofinansowaniu projektu z Programu integracji społeczności romskiej w Polsce na lata 2014-2020, władze Limanowej kupiły dla Romów nowy dom w miejscowości Czchów.

Romowie odmówili jednak opuszczenia dotychczasowego miejsca zamieszkania. Wpływ na ich decyzję miała negatywna reakcja władz Czchowa na informację o możliwej przeprowadzce. Burmistrz Czchowa wydał bowiem zarządzenie o zakazie zasiedlenia nieruchomości kupionej przez samorząd limanowski. Na wniosek RPO i wojewody małopolskiego Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie prawomocnie uznał to zarządzenie za nieważne.

Wcześniej jednak wszyscy Romowie złożyli przed notariuszem deklaracje, że opuszczą dom w Limanowej w wyznaczonym terminie, gdy zostanie im udostępniony nowy budynek. Po tym, jak Romowie odmówili przeprowadzki do Czchowa, władze Limanowej przystąpiły do wyegzekwowana tych deklaracji (stały się one tytułami egzekucyjnymi). Po nadaniu oświadczeniom klauzul wykonalności, komornik sądowy wszczął postępowania egzekucyjne w celu opróżnienia i wydania tych lokali.

Mimo apeli RPO, burmistrz Limanowej nie odstąpił od zamiaru przeniesienia rodzin romskich – wbrew ich woli – z obecnie zajmowanego budynku do nowej nieruchomości. Wobec grożącej Romom egzekucji komorniczej, polegającej na przymusowym przeniesieniu do Czchowa, RPO skierował do Sądu Rejonowego powództwo przeciw Gminie Limanowa. Wniósł o pozbawienie wykonalności wystawionych tytułów wykonawczych oraz o zabezpieczenie powództw przez zawieszenie trwających postępowań egzekucyjnych.

Dziś w tej sprawie Sąd Rejonowy w Limanowej wydał wyrok. Sędzia Iwona Trzeciak stwierdziła, że żadna z przesłanek którą wskazywał RPO oraz Romowie nie może być podstawą do uchylenia oświadczeń notarialnych. Postępowanie dowodowe wykazało, że rodziny romskie wiedziały jaki jest cel programu, gdzie nieruchomości są kupowane przez miasto, akceptowali to, a nawet zgłaszali uwagi do prac remontowych w zakupionym przez miasto budynku w Czchowie. Powództwo zostało oddalone, a sąd wyjątkowo nie zdecydował się obciążyć przegranej strony kosztami postępowania z uwagi na „sytuację rodzinną i materialną” Romów. Wyrok nie jest prawomocny, a strony mają 21 dni na wniesienie apelacji do Sądu Okręgowego w Nowym Sączu.

RPO twierdził, że już po wydaniu tytułów wykonawczych doszło do zdarzeń, które miały spowodować że zobowązania nie mogą zostać wyegzekwowane. Chodziło o oświadczenia Romów o uchyleniu się od skutków prawnych wcześniejszych deklaracji, które miały zostać złożone pod wpływem gróźb i po wprowadzeniu ich w błąd przez władze miasta; a także o zarządzenie burmistrza Czchowa zakazującego zasiedlenia nieruchomości kupionej przez samorząd Limanowej. RPO podnosił też argument o niespełnieniu warunków na którym oparto wykonanie zobowiązania – chodziło o to, że umowa zaproponowana Romom błędnie wskazywała, iż zachodzi w tym przypadku stosunek użyczenia budynku w Czchowie.

Sąd, na podstawie zeznań stron, starał się ustalić jaki błąd i jakie groźby pod adresem Romów powodowałyby możliwość uchylenia się od skutków prawnych złożonych wcześniej przed notariuszem oświadczeń woli. W oświadczeniach tych wskazali, że burmistrz wprowadził ich w błąd co do stanu technicznego oferowanego budynku, w którym brak było mediów; wskazywali również że burmistrz mówił że budynek przy ul. Wąskiej w Limanowej nie nadaje się do zamieszkania; miał też oświadczyć że lokatorzy zostaną eksmitowani, a władze miasta odetną media.

- Nie ma podstaw do przyjęcia, że powodowie złożyli oświadczenia pod wpływem błędu czy groźby. Nie umieli wskazać, na czym ten błąd polegał i nie powoływali się więcej na argumenty zawarte w oświadczeniu pisemnym. Żadna z tych okoliczności nie znalazła potwierdzenia. Powodowie mieli pełną świadomość że wdrożony jest program w celu poprawienia ich warunków mieszkaniowych, że miasto dostało pieniądze na zakup budynku, w którym rodziny miały zamieszkać. Aktywnie brali udział w poszukiwaniu budynków, a tych nieruchomości było kilka. Ostatecznie wybrano budynek w Czchowie, większość powodów tam była, a jeśli nie to tylko dlatego, że pozostawili to innym członkom rodziny. Wszystko było kontrolowane, ustalane i wykonywane za wiedzą rodzin romskich - stwierdził sąd.

W ustnym uzasadnieniu sąd stwierdził też, że zobowiązanie o poddaniu się egzekucji dotyczy wyprowadzenia się z budynku przy ul. Wąskiej, ale już nie o wprowadzenie się do budynku w Czchowie. RPO podnosił wolność każdego obywatela do wyboru miejsca zamieszkania, ale sąd stwierdził w tym kontekście argument za niezasadny. Nie miało przy tym znaczenia, że budynek kupiono nie na terenie miasta. - Większość wskazywanych budynków znajdowała się poza miastem, a nawet poza powiatem limanowskim - zauważył sąd.

W uzasadnieniu pokreślano, że żadna z okoliczności wskazanych w oświadczeniu nie potwierdziła się. Zeznając przed sądem, Romowie wskazywali różne, inne okoliczności – głównie to, że budynek znajduje się za daleko od szkoły czy placówek, z których będą korzystać. Jednak dom był wielokrotnie oglądany, więc Romowie mieli świadomość, gdzie ma następić przeprowadzka. - Co więcej, uczestniczyli w remontowaniu budynku, wskazywali nawet jak mają być urządzone mieszkania. Ich zachowanie nie świadczyło o tym, by byli w błędzie bądź pod wpływem groźby.

Sąd odniósł się przy tym do słynnych gróźb z „koparką” w roli głównej. - Miało to miejsce w grudniu, przed Bożym Narodzeniem, padały dokładne daty, a nawet rodziny, a dotyczyło to już czasu, gdy minął termin wyprowadzki - stwierdzono w uzasadnieniu.

W dodatku, to nie była pierwsza umowa i pierwsze oświadczenie zobowiązujące lokatorów do opuszczenia budynku przy ul. Wąskiej – trzy tygodnie przez wizytą u notariusza związaną z zakupem budynku w Czchowie, Romowie podpisywali takie samo oświadczenie, wtedy jednak chodziło o przeprowadzkę do Zalesia. Jak zaznaczył sąd, Romowie nie czuli się wtedy oszukiwani czy zastraszani, a notariusz dokładnie tłumaczył jakie są skutki takiego oświadczenia.

Odnosząc się do zarządzenia burmistrza Czchowa, sąd w Limanowej czekał na zakończenie sprawy przed sądem administracyjnym. Tam zarządzenie zostało uchylone i dziś już nie obowiązuje, a co za tym idzie, nie może stanowić podstawy do pozbawienia wykonalności tytułów wykonawczych.

Odnosząc się do ostatniego argumentu RPO, w akcie notarialnym posłużono się sformułowaniem: umowy użytkowania. Sąd zajął stanowisko, opierając się na orzecznictwie, że można zawierać takie umowy, by określić w jaki sposób dana rzecz ma być użytkowana.

- Kolejny sąd potwierdził prawidłowość działań miasta Limanowa. Od samego początku twierdziliśmy, że rodziny Romskie są obywatelami Polski i powinni przestrzegać prawa obowiązującego w naszym kraju - mówi Krzysztof Smaga, radca prawny reprezentujący w tej sprawie Miasto Limanowa. - Romowie dobrowolnie podpisali umowy i miasto po prostu domaga się aby je wykonali.

Wyrok jest nieprawomocny.

***
Wcześniej powództwo na rzecz Romów wniósł Prokurator Okręgowy w Nowym Sączu, jednakże ze sprawy się wycofał po analizie akt.

(Aktualizacja - 14:00)