Szkodliwe substancje i wskaźniki emisji

20 grudnia 2012 roku Zarząd Województwa Małopolskiego przyjął projekt aktualizacji Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego i skierował go do konsultacji społecznych oraz opiniowania.

Samorząd Województwa Małopolskiego od kilku lat prowadzi intensywne działania informacyjne, edukacyjne i wyznacza działania naprawcze na rzecz poprawy jakości powietrza w Małopolsce. Obecnie przyjęty projekt Programu ochrony powietrza jest aktualizacją Programu ochrony powietrza przyjętego uchwałą Sejmiku Województwa Małopolskiego. Aktualizacja ma na celu zweryfikowanie celów i kierunków podejmowanych działań na rzecz poprawy jakości powietrza w oparciu o nowe dane i zmienione przepisy prawne.

Zgodnie z wynikami małopolskiego systemu monitoringu jakości powietrza prowadzonego przez Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w Krakowie i na obszarze województwa występują przekroczenia norm zanieczyszczeń takich jak pył zawieszony PM10 oraz frakcji PM2,5; benzo(a)pirenu oraz w samym Krakowie dwutlenku azotu. Średnioroczne stężenia dopuszczalne dla pyłu zawieszonego PM10 (40 µg/m³) w latach 2006-2011 były przekraczane na wszystkich stacjach pomiarowych w województwie. Dodatkowo na wszystkich punktach pomiarowych, na przestrzeni lat 2006-2011, zanotowano więcej niż dopuszczoną ilość 35 dni z przekroczeniami stężeń 24-godzinnych pyłu PM10 (50 µg/m³) nawet do 200 dni w roku. Przekroczenia wartości docelowych występowały również w zakresie średniorocznego stężenia benzo(a)pirenu (1 ng/m³). W skali województwa małopolskiego na wysokie poziomy zanieczyszczeń pyłowych w powietrzu przekraczające normy narażonych jest ponad 1,6 mln mieszkańców, natomiast w zakresie przekroczeń poziomu normy dla benzo(a)pirenu praktycznie wszyscy mieszkańcy Małopolski.

Za wysokie poziomy zanieczyszczeń w powietrzu odpowiedzialny jest sektor komunalny, czyli indywidualne systemy grzewcze opalane węglem, których działanie w sezonie grzewczym przy niskich temperaturach i słabym wietrze powoduje wzrost ilości zanieczyszczeń w powietrzu. W miastach, a zwłaszcza w Krakowie swój udział ma również transport lokalny. Dla każdej ze stref województwa określono wymagany do osiągnięcia efekt ekologiczny oraz wyznaczono działania naprawcze, których realizacja pozwoli na osiągniecie dopuszczalnych poziomów zanieczyszczeń w perspektywie 10 lat. Kierunki działań w zakresie ochrony powietrza wyznaczone w Programie ochrony powietrza:

- Ograniczenie emisji z sektora komunalnego:
• realizacja gminnych programów ograniczania niskiej emisji – eliminacja niskosprawnych urządzeń na paliwa stałe,
• rozbudowa i modernizacja sieci ciepłowniczych zapewniająca podłączenie nowych użytkowników
• termomodernizacja budynków oraz wspieranie budownictwa energooszczędnego, zwłaszcza w administracji i usługach publicznych
• rozwój sieci gazowych na obszarach wiejskich i uzdrowiskowych
• ograniczenie spalania odpadów oraz pozostałości roślinnych z ogrodów na powierzchni ziemi.

- Ograniczenie emisji z transportu:
• utworzenie strefy ograniczonej emisji komunikacyjnej oraz systemu parkingów typu „Parkuj i Jedź” (Park & Ride) w Krakowie
• poprawa organizacji ruchu samochodowego w miastach
• utrzymanie dróg w sposób ograniczający wtórną emisję zanieczyszczeń poprzez regularne mycie, remonty i poprawę stanu nawierzchni dróg
• rozwój komunikacji publicznej oraz wdrożenie energooszczędnych i niskoemisyjnych rozwiązań w transporcie publicznym,
• rozwój komunikacji rowerowej w miastach, • Wzmocnienie kontroli na stacjach diagnostycznych pojazdów,

- Ograniczenie emisji przemysłowej:
• szczególny nadzór nad działalnością przemysłu w obszarach złej jakości powietrza

- Inne działania:
• Samorząd Województwa, jako koordynator działań w kierunku poprawy jakości powietrza,
• informacja o jakości powietrza w Małopolsce,
• edukacja ekologiczna mieszkańców,
• spójna polityka na szczeblu lokalnym uwzględniająca priorytety poprawy jakości powietrza.

- Działania uzupełniające zaplanowane w innych dokumentach:
• regionalna polityka energetyczna,
• regionalna polityka transportowa,
• modernizacja układów technologicznych i wprowadzanie najlepszych dostępnych technik produkcji i spalania paliw w celu spełnienia przepisów unijnych w zakresie emisji przemysłowych oraz systemu handlu emisjami gazów cieplarnianych, • wdrażanie regionalnych systemów gospodarki odpadami.

Realizacja wyznaczonych działań naprawczych związana jest z poniesieniem wysokich kosztów finansowych rzędu 2 155,9 mln zł. W dokumencie wskazano natomiast, iż poprawa jakości powietrza przyniesie korzyści finansowe redukcji ponoszonych kosztów pośrednich, np. kosztów leczenia, absencji w pracy czy szkód w środowisku powodowanych zanieczyszczeniem powietrza. Szacuje się, że oszczędności z tego tytułu mogą wynieść 1 906 mln zł rocznie.

Występowanie przekroczeń poziomu alarmowego (dla pyłu PM10 - 300 µg/m³) i poziomu informowania (dla pyłu PM10 - 200 µg/m³) doprowadziło do opracowania planu działań krótkoterminowych, którego celem jest szybkie obniżenie poziomu substancji w powietrzu. Ustalono 3 stopnie zagrożenia zanieczyszczeniem powietrza: • I stopień zagrożenia (kod pomarańczowy) o charakterze informacyjnym dla poziomów pyłu PM10 powyżej 50 μg/m³, • II stopień zagrożenia (kod czerwony) o charakterze informacyjno-ostrzegawczym dla poziomów pyłu PM10 powyżej 200 μg/m³, • III stopień zagrożenia (kod fioletowy) o charakterze informacyjno-ostrzegawczym i nakazowym dla poziomów pyłu PM10 powyżej 300 μg/m³. • Wprowadzanie stopni zagrożenia zanieczyszczenia odbywa się we współpracy służb Wojewody, Małopolskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska i Marszałka Województwa Małopolskiego, przy wykorzystaniu informacji pochodzących ze stacji automatycznego monitoringu powietrza oraz systemu prognoz jakości powietrza. Wprowadzanie stopni zagrożenia odbywa się w 7 obszarach z przypisanymi im reprezentatywnymi stacjami automatycznego monitoringu powietrza.

Z projektem Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego można zapoznać się na stronie www.malopolskie.pl/apop

Wszyscy zainteresowani zaproszeni są do wzięcia aktywnego udziału w konsultowaniu dokumentu. Uwagi i wnioski do projektu Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego można składać w terminie do dnia 31 stycznia 2013 r. na adres e-mail: [email protected], lub pisemnie na adres: Departament Środowiska, Rolnictwa i Geodezji, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, ul. Racławicka 56, 30 017 Kraków. Dodatkowo w trakcie trwania konsultacji społecznych w Krakowie odbędzie się otwarte spotkanie konsultacyjne. Informacje o miejscu i dacie spotkania zostaną zamieszczone na stronie www.malopolskie.pl/apop

Mumio: Jak działa i jak rozpoznać prawdziwe? Utrudnienia na szlaku czerwonym w masywie góry Gorc