Początek astronomicznej jesieni, która przywita Superksiężycem. 10 ciekawostek

W sobotę, 23 września, rano pozycja Słońca znajdzie się w tzw. punkcie Wagi, co definiuje początek astronomicznej jesieni. O tej porze roku będzie można zobaczyć m.in. częściowe zaćmienie Księżyca, roje meteorów i zakrycie planety Wenus przez Księżyc.

Jesień rozpocznie się dokładnie w sobotę o godz. 8.50. Ten moment wynika z trasy Słońca po nieboskłonie. Nasza dzienna gwiazda porusza się po tzw. ekliptyce. Ekliptyka przecina się z równikiem niebieskim (który można sobie wyobrazić jako poszerzenie w kosmos równika ziemskiego) w dwóch punktach: punkcie Barana i punkcie Wagi. Są to punkty równonocy, odpowiednio wiosennej i jesiennej. Teraz Sońce przejdzie przez punkt równonocy jesiennej.

Przy czym faktyczne zrównanie dnia z nocą następuje nieco później, co wynika ze zjawiska refrakcji atmosferycznej w ziemskiej atmosferze (obiekty są widoczne nawet pół stopni powyżej horyzontu, nawet jeśli faktycznie znajdują się za nim) i obecnego sposobu mierzenia wschodów i zachodów Słońca (gdy ostatni fragment tarczy słonecznej pojawia się albo ukrywa się za horyzontem). Dzień i noc będą równie 3,5 doby później.

Jesień astronomiczna potrwa do 22 grudnia do godz. 4.27, kiedy to ustąpi astronomicznej zimie.

Tłumy na seansach filmu „Minecraft” w Limanowej Ciężarówka przewróciła się podczas pracy HDS

Jesień przywita nas Superksiężycem, czyli pełnią zachodzącą w momencie, gdy Księżyc jest w pobliżu perygeum swojej orbity wokół Ziemi (29 września godz. 11.58).

Z kolei 14 października nastąpi obrączkowe zaćmienie Słońca, ale zjawisko to nie będzie niestety widoczne w Polsce. Pas zaćmienie obrączkowego będzie przebiegać przez Amerykę Północną i Amerykę Południową.

Pod koniec października zaś będzie można obserwować częściowe zaćmienie Księżyca ((z 28 na 29 października). Początek zjawiska nastąpi o godz. 20.02 w formie zaćmienia półcieniowego, a o godz. 21.35 tarcza Księżyca zacznie wchodzić w cień Ziemi. Faza maksymalna nastąpi o godz. 22.15, zakryte będzie około jednej ósmej tarczy Księżyca.

Według astronomów spektakularne będzie zakrycie Wenus przez Księżyc - 9 listopada. Nastąpi ono co prawda w dzień, ale będzie je można obejrzeć przy pomocy teleskopu. Zjawisko rozpocznie się o godz. 10.57, a Wenus wyłoni się zza tarczy Srebrnego Globu o godz. 12.14.

Jesienią aktywnych będzie kilka rojów meteorów. 7 października przypadnie maksimum Drakonidów, 21/22 października maksimum Orionidów, 4/5 listopada maksmimum Taurydów, 17/18 listopada maksimum Leonidów, a 13/14 listopada maksimum Geminidów.

Będzie to też dobry czas na obserwacje planet, gdyż niewidoczny będzie w praktyce jedynie Mars. Na początku jesieni wieczorem widać wschodzącego Jowisza. Co ciekawe, w połowie dystansu na niebie pomiędzy Jowiszem, a Plejadami widoczny jest Uran, ale do zobaczenia tej planety potrzeba teleskopu. Wieczorem można spojrzeć też na Saturna. Z kolei gdy na niebo spojrzymy nad ranem, to jasno świeci Wenus, a nisko nad horyzontem widać Merkurego. Przez teleskop zaś przez cała noc można podziwiać Neptuna.

W pierwsze jesienne wieczory będzie można dostrzec nad Polską przelatująca Międzynarodową Stację Kosmiczną. Kolejna seria widocznych przelotów nastąpi na przełomie października i listopada, ale tym razem nad ranem, a ponownie wieczorami - na przełomie listopada i grudnia.

Ciekawostki na temat jesieni:

10 ciekawostek na temat jesieni:

Równonoc jesienna: Astronomiczny początek jesieni zbiega się z datą równonocy jesienną, kiedy dzień i noc mają zbliżoną długość. W tym czasie Słońce przekracza równik niebieski, zmierzając na południowe niebo.

Zmiana kolorów liści: Mechanizm zmiany kolorów liści jest złożony i związany z obecnością różnych pigmentów. Chlorofil odpowiada za zielony kolor, ale kiedy dni są krótsze i temperatura spada, produkcja chlorofilu zanika, pozwalając innym pigmentom, jak karotenoidy i antocyjany, wyjść na pierwszy plan.

Zwierzęce instynkty: Jesień to czas, kiedy wiele zwierząt przygotowuje się do zimy. Niektóre, jak wiewiórki, zbierają zapasy, inne migrują w cieplejsze rejony.

Halloween: Ta popularna święto ma swoje korzenie w starożytnych celtyckich tradycjach. Początkowo święto to związane było z końcem sezonu żniw i początkiem zimy.

Sezon dyni: Jesień to najlepszy czas na dynie, które są wszechstronnym składnikiem w kuchni. Z dyni można przygotować zupy, ciasta, a nawet napoje.

Zmiana czasu: W Polsce i wielu innych krajach jesień oznacza powrót ze czasu letniego na standardowy, co daje dodatkową godzinę snu, ale też skraca długość dnia.

Złota polska jesień: Termin "złota jesień" często używany jest w Polsce do opisania piękna tej pory roku. W tym okresie, zwłaszcza w październiku, krajobrazy są niesamowicie kolorowe, dzięki różnorodności drzew i krzewów, które zmieniają kolory liści. Ten okres jest szczególnie piękny w polskich lasach i parkach narodowych.

Modyfikacja nastroju: U niektórych osób jesień może wywoływać sezonowe zaburzenia afektywne, związane z mniejszą ilością światła słonecznego i zmianami w rytmie dobowym.

Przysmaki sezonowe: Jesień to czas obfitości w różnego rodzaju owoców i warzyw, jak jabłka, gruszki, buraki i wiele innych, co sprzyja kreatywności w kuchni i pozwala na przygotowanie wielu sezonowych potraw. 

Tradycje kulinarne w Polsce: Jesień to czas, kiedy na polskich stołach królują potrawy z grzybów, kapusty i ziemniaków. Tradycyjne dania, takie jak bigos czy różnego rodzaju placki ziemniaczane, cieszą się w tym okresie szczególną popularnością.

(Na zdjęciu złota polska jesień w 2022 roku na zboczach góry Mogielica)