Nowy koronawirus a cukrzyca. Wskazówki dla diabetyków i ich bliskich

Cukrzyca sama w sobie nie zwiększa prawdopodobieństwa zachorowania na COVID-19, jednak u osób z cukrzycą istnieje ryzyko rozwoju powikłań i ciężkiego przebiegu zakażenia. Dobra wiadomość jest taka, że ryzyko to można zmniejszyć. Dowiedz się, jak.

U chorych na cukrzycę istnieje większe prawdopodobieństwo rozwoju ciężkich objawów i powikłań wszystkich infekcji wirusowych, nie tylko wywołanych przez nowego koronawirusa. Wpływ na to ma przede wszystkim kontrola metaboliczna cukrzycy, bo od niej zależy prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego. Wysokie wartości glikemii i hemoglobiny glikowanej (HbA1C) upośledzają pierwszą linię obrony przeciwko patogenom, czyli np. wirusom czy bakteriom. Jeśli cukrzyca jest dobrze kontrolowana, ryzyko rozwoju ciężkiej postaci zakażenia COVID-19 jest podobne do tego, które obserwujemy w populacji ogólnej.

Specjaliści podkreślają, że u chorych z dobrze wyrównaną cukrzycą ryzyko zakażenia SARS-Cov2 nie będzie istotnie zwiększone. W czasie pandemii tym istotniejsze jest ścisłe stosowanie się do zaleceń diabetologa.

Wiadomo też, że dodatkowym obciążeniem w przebiegu COVID-19 u osób chorujących na cukrzycę są choroby współtowarzyszące, szczególnie choroby serca. Im więcej chorób, tym ryzyko rozwoju ciężkiej postaci COVID-19 większe, co wynika z upośledzonej zdolności organizmu do walki z infekcją. 

Kto zdobędzie mistrzostwo Polski w siatkówce 2024/25? Półfinaliści w komplecie Historyk: dla ówczesnego społeczeństwa koronacja Chrobrego nie była przełomowym wydarzeniem

Jak zakażenie koronawirusem wpływa na przebieg cukrzycy?

Zakażenie koronawirusem wiąże się m.in. występowaniem wysokiej gorączki (powyżej 38 stopni C), a ta zwiększa zapotrzebowanie organizmu na insulinę. M.in. dlatego tak ważne jest kontrolowanie glikemii.

Jeśli chory w porę nie zareaguje, może to doprowadzić do znacznej hiperglikemii, która nieleczona prowadzi do ostrej kwasicy ketonowej. Dotyczy to przede wszystkim chorych na cukrzycę typu 1.

Ponadto należy pamiętać, że zakażenie koronawirusem może zwiększyć poziom glikemii u chorych na cukrzycę typu 2. Tacy chorzy mogą wymagać okresowego włączenia insuliny. 

- Każda infekcja bardzo źle wpływa na cukrzycę, następuje totalne rozchwianie. Jeśli chory poustawiał sobie dawki, na których dobrze funkcjonował, każda choroba, gorączka, czy sensacje żołądkowe burzą ten ład. Diabetycy są też narażeni na wszelkiego typu powikłania - dlatego tak zalecane są  szczepienia przeciwko grypie - i trudniej je przechodzą – potwierdza Anna Śliwińska, prezes  Polskiego Stowarzyszenia Diabetyków.   Jednak, jak podkreśla, chorzy na cukrzycę zazwyczaj rozumieją powagę sytuacji.  

- Jestem bardzo pozytywnie zaskoczona – wszyscy chorzy, z którymi rozmawiam, zdają sobie sprawę z podwyższonego ryzyka i naprawdę przestrzegają zaleceń, nie wychodzą z domów, wiedzą, że nie mogą się narażać. Jestem z nich bardzo dumna – podkreśla prezes PSD.

Cukrzyca a COVID-19 i leki

W mediach pojawiły się informacje mogące wzbudzić obawy co do stosowania w okresie infekcji COVID-19 niektórych leków. Jednak specjaliści zapewniają, że w świetle dostępnych aktualnych informacji nie ma podstaw do rezygnacji z leczenia inhibitorem konwertazy lub sartanem.

Przygotuj się na wypadek ewentualnego zachorowania

Specjaliści z Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego radzą, aby przygotować się na ewentualność zachorowania. W tym celu:

• wypisz w jednym miejscu numery telefonów do lekarzy i swojego zespołu terapeutycznego, apteki oraz ubezpieczyciela.
• zrób listę leków, które stosujesz i ich dawki (w tym witamin i suplementów).
• wypisz produkty zawierające cukry proste, np. słodzone napoje, miód, dżem, galaretki lub landrynki, które możesz szybko zjeść, jeśli na skutek osłabienia spowodowanego chorobą wystąpi u ciebie hipoglikemia
• jeżeli jesteś leczony insuliną, przygotuj sobie zapas leku na tydzień do przodu na wypadek choroby lub niemożności wykupienia kolejnej recepty. Zadbaj także o glukagon i testy paskowe do badania stężenia ciał ketonowych w moczu
• zgromadź dodatkowe środki dezynfekujące: płyn na bazie alkoholu, mydło do odkażania rąk, jednorazowe rękawiczki
• przygotuj odpowiedni zapas artykułów gospodarstwa domowego i produktów żywnościowych na wypadek konieczności pozostania w domu przez dłuższy czas.

Skontaktuj się z kimś z zespołu terapeutycznego i wypytaj o następujące sprawy:

•  w jakich sytuacjach powinieneś dzwonić do lekarza (np. w sprawie stężenia ketonów w moczu, zmian w diecie, dawek leków, itd.),
• jak powinieneś kontrolować poziom cukru we krwi,
• kiedy należy oznaczyć stężenie ketonów w moczu,
• co robić, gdy przydarzy ci się infekcja: jakie leki należy przyjmować na przeziębienie, grypę, infekcje wirusowe.
• czy w trakcie choroby powinieneś zmienić leczenie cukrzycy.

Przed rozmową telefoniczną z lekarzem przygotuj:

• wyniki pomiaru glikemii, 
• wyniki pomiaru stężenia ciał ketonowych w moczu.
• informację o ilości przyjętych płynów
• zastanów się, jakie objawy chorobowe odczuwasz – duszności, zatkany nos, podwyższona temperatura
• zapytaj, jak w tej sytuacji należy kontrolować cukrzycę.

Specjaliści z Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego przygotowali i zamieścili na swojej stronie kilka wskazówek dla pacjentów z cukrzycą: 

• Pij dużo płynów. Jeśli wymiotujesz, przyjmuj płyny małymi łyczkami, co 15 minut, żeby uniknąć odwodnienia.
• Jeśli zaobserwujesz spadek poziomu cukru (poniżej 70 mg/dl lub zalecanego docelowego przedziału glikemii), spożyj 15 gramów łatwo przyswajalnych cukrów prostych, jak miód, dżem, galaretka, sok lub słodzony napój typu coca cola i skontroluj poziom cukru za 15 minut, aby upewnić się, czy poziom glikemii wzrasta. Wykonuj dodatkowe oznaczenia poziomu cukru w ciągu dnia i w nocy (zazwyczaj co 2–3 godziny; jeśli używasz urządzenia do ciągłego monitorowania glikemii [CGM], często sprawdzaj odczyty).
• Jeśli stwierdzisz u siebie wysoki poziom cukru (powyżej 250 mg/dl) w więcej niż w 2 kolejnych oznaczeniach, sprawdź stężenie ketonów w moczu, aby uniknąć rozwoju ciężkiej kwasicy ketonowej.
• Jeśli w teście paskowym stwierdzisz średni lub wysoki poziom ketonów (ewentualnie ślad lub niski poziom ketonów zgodnie ze wskazówkami lekarza), niezwłocznie skontaktuj się z lekarzem.
• Pamiętaj o tym, że acetaminofen (Paracetomol) wpływa na wartości glikemii mierzone przez niektóre urządzenia CGM (Dexcom G5, MedtronicEnlite i Guardian). Dla pewności oznacz poziom cukru na glukometrze.
• Pamiętaj, aby umyć ręce i oczyść miejsce iniekcji/infuzji oraz nakłucia opuszki palca wodą z mydłem lub środkiem dezynfekującym na bazie alkoholu.

Wszystkich, niezależnie od stanu zdrowia, obowiązują ogólne zasady zmniejszające ryzyko zakażenia:

• częste mycie rąke mydłem i ciepłą wodą przez co najmniej 20 sekund; szczególnie po czyszczeniu nosa, kaszlnięciu, kichnięciu lub po pobycie w miejscu publicznym.
• w trakcie kaszlu lub kichania zakrywanie ust i nosa chusteczką albo kichanie/kasłanie w przedramię.     
• unikanie dotykania często używanych powierzchni w miejscach publicznych, takich jak przyciski w windzie, klamki, drzwi, poręcze; jeśli już musisz czegoś dotknąć w miejscu publicznym, używaj chusteczki lub rękawa
• zmiana rytuału powitania: nie witaj się przez podawanie ręki, uścisk czy pocałowanie w policzek
• unikanie zgromadzeń, ograniczenie przebywanie w miejscach publicznych i zachowanie bezpiecznej odległości od rozmówcy (nie mniej niż 1-1,5 m), 
• zadbanie o to, aby co jakiś czas zdezynfekować powierzchnie i przedmioty w domu, szczególnie te często dotykane powierzchnie, takie jak stoły, klamki drzwi, włączniki światła, uchwyty, biurka, toalety, kurki i telefony komórkowe 
• unikanie dotykania nieumytymi rękoma twarzy, nosa, oczu, itd.
• rezygnacja z niepotrzebnych podróży, szczególnie tych zaplanowanych 
• unikanie kontaktu z chorymi osobami
• Uwaga: Nie zaleca się noszenia maseczek na twarzy przez osoby zdrowe.

(Źródło: Monika Wysocka, zdrowie.pap.pl)