Kiedy można wyciąć drzewo?

28 sierpnia 2015 r. weszły w życie zmiany prawne do ustawy o ochronie przyrody w zakresie ochrony drzew i krzewów. Przepis te nie były zmieniane w sposób systemowy od momentu uchwalenia pierwotnego tekstu ustawy tj. od 2004 r.

Co istotne, ustawa wprowadziła nową metodę obliczania opłat za usuwane drzewa, odzwierciedlającą koszt odtworzenia drzewa o podobnej wielkości, ze zróżnicowaniem ze względu na lokalizację, np. tereny wiejskie i zurbanizowane. Dla przykładu opłata za usunięcie świerka pospolitego o obwodzie 100 cm (na wysokości 130 cm), rosnącego na terenie zieleni (np. w parku) wyniesie ok. 9 600 zł, podczas gdy obecnie wynosi ok. 18 000 zł. Uwaga! Osoby fizyczne nie poniosą opłat, jeżeli uzyskały zezwolenie na cele niezwiązane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Niebawem wydane zostanie nowe rozporządzenie Ministra Środowiska precyzujące wysokość opłat. Zgodnie z przepisem przejściowym, do czasu wydania nowego rozporządzenia będą stosowane dotychczasowe stawki określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 13 października 2004 r. w sprawie stawek opłat dla poszczególnych rodzajów i gatunków drzew.

Poniżej GDOŚ przedstawia główne zmiany w prawie dotyczące ochrony terenów zieleni i zadrzewień.

Zezwolenie na usunięcie drzewa lub krzewu

Określone zostały wielkości obwodów pnia drzew (a nie jak dotychczas ich wieku), które podlegać będą obowiązkowi uzyskiwania zezwolenia. Obwody te wynoszą na wysokości 5 cm: 35 cm - w przypadku topoli, wierzb, kasztanowca zwyczajnego, klonu jesionolistnego, klonu srebrzystego, robinii akacjowej, platanu klonolistnego, 25 cm - w przypadku pozostałych gatunków drzew. Są to średnie obwody drzew 10-letnich.
Nie jest już wymagane zezwolenie na usuwanie m.in.: krzewów z ogrodów przydomowych, drzew i krzewów powalonych lub złamanych przez wiatr drzew (będą one mogły być usunięte przez właściwe służby lub po oględzinach pracownika urzędu gminy), oraz drzew i krzewów usuwanych w ramach akcji ratowniczych.
Zniesiony został także obowiązek uzyskania zgody na usunięcie drzew i krzewów przez wszystkich właścicieli lokali spółdzielni i wspólnot mieszkaniowych. W przypadku dużych spółdzielni spełnienie tego wymogu często było bardzo czasochłonne i skomplikowane. Za to spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe mają obowiązek poinformowania mieszkańców o planowanej wycince drzew i krzewów, przynajmniej 30 dni przed złożeniem do urzędu wniosku w sprawie. W ten sposób społeczeństwo zyskało nowy instrument w zarządzaniu zielenią na terenie zamieszkiwanych przez nich osiedli.
W znowelizowanej ustawie zwiększona została także ochrona zadrzewień przed niepotrzebną wycinką w sytuacji gdy inwestycja nie jest realizowana, np. ze względów finansowych. Z tego powodu drzewa i krzewy mogą być usunięte tylko na dalszym etapie przedsięwzięcia, tj. gdy inwestor uzyska już pozwolenie na budowę lub rozbiórkę.
Zgodnie z literą ustawy marszałek województwa od 1 stycznia 2016 r. stanie się nowym organem właściwym do wydawania zezwoleń w przypadku nieruchomości należących do miast na prawach powiatu, co dotyczy 66 miast. W ten sposób, niezależny organ będzie wydawać zezwolenia na usunięcie drzew i krzewów oraz nakładać kary w tym zakresie.

Opłaty za usunięcie drzew lub krzewów

Wprowadzony został nowy sposób obliczania wysokości opłaty za usunięcie drzew lub krzewów. Opłata ta będzie zależna od wielkości obwodu pnia, gatunku drzewa (tempa przyrostu pnia na grubość) i lokalizacji. W związku z tym w rozporządzeniu Ministra Środowiska możliwe będzie wprowadzenie innej wysokości opłat na terenach wiejskich i zurbanizowanych.
Nie ma już zwolnienia z opłaty administracyjnej za usuwanie drzew i krzewów na terenach przeznaczonych na cele budowlane. Wynika to z tego, że znaczna część terenu miast przeznaczona jest pod zabudowę. Wobec czego nie można było w takich przypadkach pobierać opłat, które mają na celu zrekompensować straty przyrodnicze.
Natomiast nie są pobierane opłaty administracyjnej za usuwanie drzew do ok. 25 lat oraz krzewów do 25 lat, które wyrosły na gruntach nieużytkowanych (tzw. samosiew).

Kary w zakresie ochrony terenów zieleni i zadrzewień

Obniżona została administracyjna kara pieniężna za zniszczenie lub usunięcie drzew lub krzewów do wysokości dwukrotnej opłaty za usunięcie drzew lub krzewów.
Wprowadzono możliwość obniżenia kary o 50% m.in. w przypadku drzew obumarłych, w przypadku braku możliwości uiszczenia przez osoby fizyczne kary w pełnej wysokości bez znacznego uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny, a drzewa zostały usunięte na cele niezwiązane z działalnością gospodarczą.
Rozwiązana została również sprawa niewłaściwie prowadzonej pielęgnacji koron drzew, tzw. „ogławiania”, które powoduje niszczenie drzew. Zgodnie z nowymi przepisami usunięcie powyżej 30% podlega karze za uszkodzenie drzewa w wysokości 0,6 opłaty za usunięcie drzewa, a powyżej 50% korony jest uznawane jako zniszczenie drzewa, za co kara wynosi 2-krotność opłaty. Tylko w wyjątkowych sytuacjach ogławianie drzew nie powoduje ich znacznego osłabienia. Tu przykładem może być obcinanie gałęzi tradycyjnie ogłowionych wierzb czy ozdobne kształtowanie młodych drzew.
Ponadto nie będą już badane sprawy o nałożenie kary za nielegalne usunięcie drzewa, jeśli od popełnienia czynu minęło 5 lat, ze względu na ich przedawnienie.
Wpływy z opłat i kar za usunięcie drzew i krzewów zostały odpowiednio przekierowane: w przypadku nieruchomości należących do gminy - do budżetu powiatu, a w przypadku miast na prawach powiatu - do wojewódzkiego i Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Ochrona i pielęgnacja drzew

Zmodyfikowany został przepis zawierający katalog dopuszczalnych zabiegów w koronie drzew. Dostosowano go do różnych potrzeb prowadzenia cięć w koronach drzew, np. cięć prowadzonych w celu przywrócenia naruszonej statyki, na podstawie odpowiedniej dokumentacji dendrologicznej.
Wprowadzenie możliwości wydania rozporządzenia Ministra Środowiska w celu ochrony drzew i krzewów na placach budowy.

Źródło: GDOŚ

Fot.: RDOŚ w Katowicach