Jak samochód Hansa Franka znalazł się w Słopnicach

Tym razem będzie o motoryzacji w czasie okupacji. O pewnym epizodzie z ziemi limanowskiej. Mianowicie o tym jak „pożyczono” i uprowadzono samochód marki mercedes z taboru Hansa Franka z Krakowa, który następnie znalazł się w... Słopnicach.

Z Krakowa do Słopnic

Była wiosna 1944 roku. Wielu żołnierzy krakowskiego podziemia (Armia Krajowa), którzy byli „spaleni” na obszarze miasta, było zmuszonych opuścić czasowo rodzinne strony. W zależności od przydziału, udawali się na wojskową służbę do sąsiednich obwodów AK. Jednymi z takich czasowych „uciekinierów” byli dwaj młodzi chłopcy. Antoni Szczyrek* ps. „Stefan” i Edward Czarnecki ps. „Murzyn”. Skierowani z Krakowa na placówkę AK w Słopnicach. Jak pisał Antoni Szczyrek: (…)Nie byliśmy stale w oddziale ale na placówce(…)Dużo poruszaliśmy się w terenie, najczęściej w nocy, po 20 do 30 km. Tak trwało dwa miesiące po czym poprosiliśmy por. „Zawiszę”* o urlop(…). Według relacji, por. „Zawisza” miał się zgodzić, żartując, że mogą udać się do Krakowa pod warunkiem, że wrócą…czołgiem. Chłopcy potraktowali żart poważnie, choć wiedzieli, że powrót czołgiem nie wchodzi w grę, ale zdobycie samochodu było w zasięgu ich możliwości.

Poszukiwanie samochodu

(…)Tydzień urlopu zleciał szybko i trzeba było wracać. Dobraliśmy sobie trzeciego kolegę ps. „Jadzia” Stanisław Bieniasz(…)Powiedzieliśmy mu, że idziemy w góry, ale trzeba wykombinować jakiś samochód bo przecież skoro powiedzieliśmy, że przyjedziemy samochodem, trudno żebyśmy wracali pociągiem, czy na nogach. Każdy w rejonie swojego dawnego działania w stołecznym mieście, rozejrzał się za pojazdem, który nadawał się do 'pożyczenia'. Jak pisał Antoni Szczyrek (…)Broni nie mieliśmy żadnej, tylko „Murzyn”, miał kawałek łomu. Był on samochodziarzem i znał się na tych rzeczach. Liczyliśmy na niego, bo był kierowcą, a my nie mieliśmy z tym nic wspólnego(…).

Pierwsze podejście miało miejsce na ulicy Zamkowej. Stał tam samochód pewnego funkcjonariusza Gestapo, który wieczorami przesiadywał u swojej kochanki. Młodzi partyzanci włamali się do samochodu ale nie potrafili poradzić sobie z blokadą kierownicy, ostatecznie zerwali kierownicę. Wóz musieli zostawić na miejscu. Drugiej szansy próbowali na Dębnikach, gdzie w garażu oficera Wehrmachtu, miał znajdować się samochód i motor. (…)Na podwórzu przy pomocy sztabki zerwaliśmy kłódkę od garażu, który okazał się pusty. Były tylko kanistry z benzyną i zabraliśmy dwa(…).

Do czterech razy sztuka

Niedaleko znajdował się parking samochodów służbowych, wykorzystywanych przez urzędników administracji Generalnego Gubernatorstwa. Parkingu pilnował stróż w budce, który czasowo…zasnął.

(…)Wlaliśmy kanister benzyny, pchaliśmy „Murzyna” tam i z powrotem, lecz wóz nie chciał zapalić. Stróż spał, miał spokojne sumienie i dobry sen. Może wydaje się to dziwne, lecz wobec tego zapchaliśmy wóz na to samo miejsce i odeszliśmy do następnego(…) Był to piękny, czarny Mercedes. Tym razem samochód zapalił(…)Wróciliśmy się po kanister benzyny, a potem kierunek Mateczny i Myślenice(…).

Młodzi partyzanci jeszcze nie wiedzieli wtedy, że uprowadzili jeden z najnowszych modeli Mercedesa, który dopiero co znalazł się na wyposażeniu taboru administracji Generalnego Gubernatora, Hansa Franka.

(…)Kawałek za Myślenicami zobaczyliśmy ciężarówkę stojącą na szosie i kilku żołnierzy. Zatrzymali nas. „Murzyn” podjechał tak jakby się miał zatrzymać, a potem gaz. Postrzelali za nami, lecz bez rezultatu. Pojechaliśmy(…).

Gdzie jest samochód?

Z racji, że żaden z młodych partyzantów dokładnie nie znał lokalnych dróg w rejonie zakwaterowania placówki, nie obyło się bez kluczenia po okolicy m.in Tymbarku.

(…)Pomyliliśmy drogę i zamiast na Słopnice, pojechaliśmy do Tymbarku. Wjechaliśmy do Tymbarku i tam pytaliśmy się o drogę na Słopnice. Nad ranem o czwartej lub piątej przyjechaliśmy do Słopnic na naszą placówkę. Zrobił się niesamowity popłoch. Jakiś czas używaliśmy tego wozu lecz potem por. „Zawisza” polecił nam go odstawić do lasu, gdyż robił on zbyt wielką dekonspirację. Wóz zniszczył się i chyba do dzisiaj stoi tam jego karoseria(…).

A tak o wydarzeniach z maja 1944r. pisał komendant placówki AK Słopnice „Kuźnia”. Ppor. Jan Połomski ps. „Dąb”***.

(…)Trzej wspomniani żołnierze(…)w oznaczonym przeze mnie terminie na placówkę wrócili samochodem osobowym marki Mercedes, pochodzącym z taboru Generalnego Gubernatora, z książką pojazdu potwierdzającą w całości pochodzenie pojazdu, dotychczasowy przebieg kilometrów wynoszący około 100km.(…)Był to pojazd zupełnie nowy – z komfortowo urządzonym wnętrzem(…)Końmi jednego z gospodarzy w Słopnicach, samochód wyholowany został na wzniesienie Dzielec – k. Mogielicy, gdzie został ukryty.

O ukrytym samochodzie krążyły legendy. I tak jest do dziś. W Słopnicach i okolicy można spotkać wiele osób, które słyszały o historii ukrytego samochodu w lasach Mogielicy. Według relacji niektórych osób jeszcze czterdzieści lat temu można było się natknąć na części karoserii, które miejscowa ludność nie spożytkowała na przedmioty codziennego użytku. Całe zamieszanie z pojawieniem się samochodu w okolicy, postawiło na nogi Kriminal Polizei***** z Nowego Sącza. Po kilku dniach w rejonie Słopnic pojawili się „w cywilu”, pierwsi funkcjonariusze Kripo, ale to już zupełnie inna historia, do której przyjdzie czas jeszcze wrócić.

* * *

Gdyby ktoś z czytelników spotkał się z relacjami na temat opisanej wyżej historii, prosimy o kontakt na adres mailowy [email protected]

*Wykorzystano relację Antoniego Szczyrka, żołnierza krakowskiego Kedywu.

**Porucznik Krystyn Więckowski ps. „Zawisza”, od jesieni 1943r. dowódca największego oddziału partyzanckiego „Wilk”, działającego na pograniczu Beskidu Wyspowego i Gorców.

*** Relacja Ppor. Jana Połomskiego ps. „Dąb”. Od końca 1942r. komendant placówki AK Słopnice o kryptonimie „Kuźnia”. Powyżej zamieszczono fragment ze wspomnień ppor. Połomskiego.

****Kriminal Polizei w skrócie Kripo, inaczej niemiecka policja kryminalna.

W publikacji wykorzystano fotografie ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego, linki do poglądowych zdjęć samochodów i pełen opis:

http://www.audiovis.nac.gov.pl/obraz/5958/8832fc28b752faa5812541755c7e8697/

Październik 1940r. Uroczystości na Błoniach Krakowskich z okazji pierwszej rocznicy utworzenia Generalnego Gubernatorstwa. Gubernator Hans Frank dokonuje przeglądu kompanii honorowej oddziałów Waffen SS. Widoczny samochód osobowy marki mercedes.

http://www.audiovis.nac.gov.pl/obraz/4744/8832fc28b752faa5812541755c7e8697/

Listopad 1939r. Gubernator Hans Frank z wizytą w Zakopanem. Widoczne samochody osobowe i stojący przy nich oficerowie niemieccy. W tle góry.

Fot. nr. 3 Przedstawia wzgórze Dzielec w 1944r. Pochodzi ze zbiorów rodziny J. Krzewickiego.

Fot. nr. 4. Logo Narodowego Archiwum Cyfrowego.

SRH 1 PSP AK