Będzie Tarcza Herbowa dla sądeckich Żołnierzy Wyklętych

Związek Sądeczan wystąpił do Rady Miasta Nowego Sącza z wnioskiem o przyznanie Tarczy Herbowej trzem ostatnim żyjącym w Nowym Sączu żołnierzom wyklętym: porucznikowi Tadeuszowi Rybie, kapitanowi Stefanowi Kuligowi i kapitanowi Józefowi Stojkowi. Ostateczną decyzję w tej sprawie podejmą sądeccy radni na najbliższej sesji 23 lutego (wtorek).

- Z mojej inicjatywy poprzez Związek Sądeczan, Prezes Maciej Kurp jako Prezes wystąpił do Rady Miasta o przyznanie Tarczy Herbowej dla trzech ostatnich żyjących na Sądecczyźnie Żołnierzy Wyklętych - mówi Jan Ruchała z sądeckiego oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego w Nowym Sączu. - Wniosek był już składany 9 miesięcy temu. Mam pismo od prezydenta Ryszarda Nowaka, w którym wyraża on poparcie dla naszego projektu. Prezydent scedował decyzję na radnych. Zapadnie ona na najbliższej sesji – mówi Jan Ruchała. - Wczoraj (czwartek, 11 lutego) kapitan Stefan Kulig spotkał się z młodzieżą w Tęgoborzy. Było blisko 200 osób. Wszyscy uczniowie śpiewali mu sto lat. Kapitan Kulig nie krył wzruszenia – dodaje.

Informacja o tym spotkaniu ukazała się na stronie prezydenta Andrzeja Dudy: http://www.prezydent.pl/kancelaria/zolnierze-wykleci/uczestnicy-akcji/wydarzenie.html?idw=3542

Dodajmy, że co roku w styczniu Odział Instytutu Pamięci Narodowej w Krakowie - Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Muzeum Okręgowe w Nowym Sączu oraz poseł Andrzej Romanek organizowali dla uczniów powiatu sądeckiego, limanowskiego i gorlickiego, konkurs historyczny pt. „Żołnierze Wyklęci - Bohaterowie Antykomunistycznego Podziemia”. Uczniowie odkrywali historie żołnierzy walczących w antykomunistycznym podziemiu. Głównym celem konkursu było zainteresowanie uczniów najnowszą historią Polski, ze szczególnym uwzględnieniem poszerzenia wiedzy o walce antykomunistycznego podziemia w latach 1945-1956. Finał był w marcu. Czy w tym roku konkurs również się odbędzie? - My jako Muzeum otrzymaliśmy informację, że termin konkursu został przesunięty ze względu na pewne ustalenia pana Romanka z krakowskim oddziałem Instytutu Pamięci Narodowej - mówi Anna Wideł, kierownik Działu Edukacji Muzeum Okręgowego w Nowym Sączu.

Więcej szczegółów podaje Michał Mółka. - W tym roku już VI edycja konkursu będzie ogłoszona w marcu, a jego wyniki zostaną przedstawione w okolicach maja, czerwca - mówi. - Gala finałowa będzie w tym roku połączona z prezentacją publikacji wydanej przez IPN, zawierającej prace zwycięzców pięciu dotychczasowych edycji. Będą to artykuły naukowe - historie Żołnierzy Wyklętych opisywane przez uczniów – dodaje.

Więcej szczegółów na temat tegorocznej edycji konkursu zostanie podane na konferencji prasowej.

***

Stefan Kulig

Urodził się 20 czerwca 1926 r. w Obłazach Ryterskich. Uczęszczał do Szkoły Podstawowej w Rytrze, tam wstąpił do Związku Harcerstwa Polskiego. Należał również do Orląt, Związku Walki Zbrojnej, a następnie wstąpił do Armii Krajowej, przyjmując pseudonim „Gorol”. W czasie drugiej wojny światowej przeprowadzał na szlaku kurierskim oficerów polskich do punktów na Słowacji, pełnił funkcję kolportera prasy konspiracyjnej AK. W grudniu 1942 roku został aresztowany przez Gestapo, a następnie przewieziony do obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau. Przebywał też w obozach w Sachsenhausen i Ravensbrück oraz pracował w zakładach produkujących samoloty „Heinkiel”.
Po zakończeniu wojny wrócił w rodzinne strony. Walczył z reżimem stalinowskim. Był wzywany do Urzędu Bezpieczeństwa i przesłuchiwany w charakterze podejrzanego, bity i maltretowany. W sierpniu 1948 r. UB aresztował go za przynależność do Polskiej Podziemnej Armii Niepodległościowej ps. „Wicher”. W listopadzie 1948 r. został przewieziony do Krakowa – więzienie Montelupich, a następnie wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Krakowie skazany na 5 lat więzienia w Rawiczu. W 1951 r. został wywieziony do karnego obozu pracy w Potulicach, a stamtąd trafił do Centralnego Więzienia w Strzelcach Opolskich. W 1952 r. został zwolniony warunkowo. Po powrocie do domu był pod stał obserwacją służb bezpieczeństwa. W 1952 r. ożenił się i rozpoczął pracę na składnicy drewna, gdzie pracował do przejścia na wcześniejszą emeryturę w 1983 r. Od roku 1980 należał do NSZZ „Solidarność”. Jest żonaty, ma dwoje dzieci i czworo wnucząt.

Tadeusz Ryba

Urodził się w 1928 roku w Barnowcu na Sądecczyźnie. Lata jego wczesnej młodości przypadły na czas II wojny światowej i późniejszą dominację sowiecką. W 1948 roku, będąc jeszcze uczniem Liceum Pedagogicznego w Nowym Sączu, został członkiem Polskiej Podziemnej Armii Niepodległościowej. Przyjął pseudonim „Jeleń” i wstąpił do oddziału leśnego powszechnie zwanego „Żandarmerią”, dowodzonego przez Stanisława Pióro „Emira”, w którym funkcję kapelana pełnił ks. Władysław Gurgacz „Ojciec”. Schronienie grupie partyzantów dawała jedynie tzw. baza – drewniana chata wkopana w ziemię. W 1949 roku stało się jasne, że dalszy opór nie ma sensu. Urząd Bezpieczeństwa nieustannie tropił ukrywających się mężczyzn, dokonując także pacyfikacji niewinnych mieszkańców pobliskich miejscowości. Podjęto decyzję o ucieczce za granicę – zdecydowało się na nią 9 osób. Niestety podczas przerzutu do amerykańskiej strefy okupacyjnej w Austrii, na Słowacji urządzono zasadzkę, podczas której śmierć poniosło trzech członków grupy, reszta została ranna i aresztowana. W wyniku brutalnego śledztwa, Tadeusz Ryba, 22 października 1949 roku, został skazany przez Wojskowy Sąd w Krakowie na karę dożywotniego więzienia. W 1953 roku zastosowano amnestię zmniejszającą karę do 12 lat pozbawienia wolności. Wyrok odbywał w Rawiczu i Wronkach. Po 7 latach, 23 lipca 1956 roku, Tadeusz Ryba został zwolniony z więzienia. W 1993 roku Sąd Wojewódzki w Nowym Sączu rehabilitował Tadeusza Rybę i awansował do stopnia porucznika. Został odznaczony: Krzyżem Armii Krajowej, Krzyżem Partyzanckim, Krzyżem Weterana Walk o Wolność i Niepodległość oraz Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Biogramy: Starostwo Powiatowe Nowy Sącz.

Fot. J. Ruchała PTH Nowy Sącz, Archiwum Dobrego Tygodnika Sądeckiego.